IZRAELSKI MASSADA MIT ZDEMASKOWANY.

Dokonałem swego czasu przekładu recenzji- streszczenia, napisanej przez Nachman Ben-Yehuda książki, The Masada Myth. Collective Memory and Mythmaking in Israel, University of Wisconsin Press, Madison 1995, 401 S. Pb, $24.95 Autorem recenzji jest Robert H. Countess, Ph.D.. Historia Massady – jak mi się wydaje – jest ciekawa i mało znana.

Robert H. Countess, Ph.D.

Nachman Ben-Yehuda, profesor Fakultetu Socjologi na Hebrajskim Uniwersytecie w Jerozolimie, podłożył kulturowo-historyczny lont pod fundamenty Zydowskiego Państwa Izrael, kiedy pisał:

„Jak można socjologiczną interpretację ważnego systemu wiary preferować, kiedy okazuje się iż bierze się za podstawę cały rząd zwodniczych i w wysokim stopniu ( tak, nawet bazujących na fałszerstwach) uprzedzających twierdzeń ? I dalej: Co należy zrobić, kiedy wyjdzie na światło dzienne, że ten system wiary nie tylko jest centralnym przyczynkiem w rozwijaniu lekko podatnych młodzieńczych dusz, ale stanowi nawet podporę całego narodu ?

Ten tak zwany Massada-Mit jest takim systemem wiary, opiera się on na wymysłach, moralizatorskich opowiadaniach. To niespodziewane odkrycie, że historia Massady jest sfałszowana, zrobiłem w roku 1987. Wprawdzie opiera się socjologiczna interpretacja, która w tej książce jest prezentowana, na izraelskim doświadczeniu, przyjęto jednak błędnie że tego rodzaju mit opierający się na systemie wiary, jest tylko i wyłącznie typowym upodobaniem Izraela. Wręcz przeciwnie: takie mity i od nich wyprowadzane przekonania są dla licznych kultur znamienne. Przeto mają socjologiczne nauki, które z tego przykładu wychodzą, dalekosiężne znaczenie, o czym w dalszej części.“

AUTOR

Kim jest ten izraelski akademik, który te właśnie cytowane sensacyjne opinie wypowiedział ? Występował w przeszłości równie odważnie ? W 1993 r. ukazała się Ben-Yehudy książka Political Assassinations by Jews. A Rhetorical Device for Justice.[1] Opisane są w niej dokonane przez Zydów polityczne mordy, których ofiarami byli przeważnie inni Zydzi. Autor wkłada te przestępstwa w pewien specyficzny żydowski kuturalny kontext, i opisuje jak ten szczególny rodzaj mordów jest usprawiedliwiany, że stały się one alternatywnym systemem moralnej sprawiedliwości. Ben-Yehuda jest poza tym Autorem Deviance and Moral Boundaries[2] ( Odchylenie i moralne granice) jak też The Politics and Morality of Deviance[3] (Zbaczanie polityki i moralności), od wielu też lat prowadzę z profesorem Ben-Yehuda informacyjną korespondencję, opartą o wzajemny respekt, którą pod każdym względem wysoko cenię.

HISTORYCZNA MASSADA KROLA HERODA WIELKIEGO.

Twierdza Massada leży na pustyni żydowskiej niedaleko południowego wybrzeża Morza Martwego, około 390 m poniżej poziomu morza, i 130 km. na południe od Jerozolimy. Współcześnie stała się sławna dzięki hollywoodzkiemu filmowi pod tą samą nazwą, przedewszystkim jednak dzięki wykopaliskom izraelskiego archeologa Yigal Yadina, który opublikował w 1996r. książkę Masada. Herod's Fortress and the Zealot's Last Stand[4] . (Massada. Twierdza Heroda i ostatni punkt oporu Zelotów). Swoje wykopaliska, na miejscu ówczesnej twierdzy zaczął w 1963 z dużą grupą współpracowników , które wspomagane były finansowo przez rząd Izraela. Massada zbudowana została na przestrzeni lat 36-30 przed narodzeniem Chrystusa. Ta rzymska twierdza była prawdziwym cudem sztuki inżynierskiej i strategicznej, służyła jednocześnie za miejsce wypoczynku dla owiniętych w togi rzymskich gości, którzy uciekali od gorącego jerozolimskiego lata. Jedynym historycznym źródłem dotyczącym Massady jest relacja rzymskiego historyka Jusephus’a Flavius’a. Uzupełnieniem obrazu są archeologiczne wykopaliska. Według Flavius’a miały miejsce następujące wydarzenia: Jeszcze przed zdobyciem Jerozolimy przez Rzymian ( Jerozolima zdobyta została w roku 70 przez 4 rzymskie legiony. Swiątynia podpalona i zburzona, świątynne skarby wywiezione do Rzymu. tłum.) przejęła grupa żydowskich terrorystów (Zelotów i Sicarii), którzy ze względu na terror przeciwko okupantom rzymskim jak i przeciw własnym żydowskim współobywatelom zostali przez społeczeństwo Jerozolimy wyrzuceni, ten rzymski garnizon wojskowy w Massadzie. Twierdzę tą trzymali w swoich rękach do początku 73roku. Z tego miejsca (Massada) dokonywali ci terroryści nieustających napadów na przyległe osiedla w celu zdobycia żywności, przyczym mieszkającą tam ludność przegnali lub wybili. Późną jesienią lub zimą 72 roku pomaszerował rzymski gubernator Palestyny Flavius Silva ze swoim 10 rzymskim legionem na Massadę, żeby z tymi miejscowymi terrorystami skończyć raz na zawsze. Jedno czy dwumiesięczne oblężenie zakończyło się w 73 roku zdobyciem Massady bez walki. Był to ostatni niedramatyczny Akt stłumienia żydowskiego powstania skierowanego przeciw Rzymowi. Liczba mężczyzn, kobiet i dzieci, którzy w tej twierdzy przebywali wynosiła 967 osób. (str.37). Rebelianci rostrząsali możliwości, które ze względu na nieuniknione zdobycie twierdzy Massada, przed nimi stały. Ich przywódca Elazar Ben-Jair wygłosił : „dwie ogniste mowy, by tych wahających się przekonać żeby ewentualnie pozwoli się zabić albo popełnili samobójstwo. To się jemu udało, Sicarii wzajemnie się pozabijali, względnie kończyli z życiem przez samobójstwo.“ (str.37). Ben-Yehuda mówi o „kolektywnym samobójstwie“ (str.42). Siedem Zydów przeżyło tę masakrę – pięć dzieci i dwie kobiety. Kiedy Rzymianie weszli do twierdzy panowała w niej kompletna cisza. Jak te dwie kobiety usłyszały głosy Rzymian, opuściły swoje schowanko i opowiedzieli zwycięzcom co się wydarzyło. Dzisiaj jest Massada turystyczną atrakcją i ze względu na działającą kolejkę liniową dostępna dla każdego odwiedzającego. Kolejką trwało około pięć minut, nim się do twierdzy dostałem, zejście pieszo trwało całą godzinę. Podczas Szabbathu jest wszystko zamknięte.

MIT

Ani w haniebnym plądrowani i mordowaniu okolicznych osiedli, jak i w kapitulacji bez walki czy w kolektywnym samobójstwie, można dopatrzyć się czegoś bohaterskiego. Mimo to został ten Massada- Mit podniesiony do symbolu żydowskiego heroizmu, bohaterski opór do ostatniego człowieka przeciw przybyszom wkraczających do Ziemi Obiecanej. Mityczna poezja, opowiadania i artystyczne interpretacje żydowskich syjonistów, fałszują aż nazbyt często tę historię, w której aspekty się zamilcza względnie dodaje, a które temu historycznemu zrozumieniu tych wypadków związanych z Massadą szkodzą :

1. Zataja się, że ci szukający w Massadzie schronienie Sicarii, już przed zdobyciem Jerozolimy przez Rzymian, zostali przez ZYDOWSKICH mieszkańców Jerozolimy zmuszeni do opuszczenia miasta, którzy ten terror tych Sicarri pod przywództwem ich naczelników nie chcieli już więcej tolerować.

2. Prawdziwa natura owych „Rebeliantów“ jest w zasadzie zatajana : Banda plądrowników, złodzieji, bandytów i morderców

3. Ten fakt że ci kriminaliści terroryzowali z Massady całą okolicę jest ignorowany.

4. Czas oblężenia przez Rzymian Massady jest zwyczajnie przeciągany (jeden do trzech lat), mimo, że oblężenie w rzeczywistości trwało ledwo dwa miesiące.

5. Nie istnieją żadne wskazówki na to , iż doszło tam do jakichkolwiek działań militarnych między tymi z Masady i Rzymianami. Mitologiczne opisy robią co najmniej takie wrażenie, albo też twierdzą konkretnie, że Massada była Centrum żydowskiego ruchu oporu przeciwko rzymskim okupantom, co jest czystym wymysłem. Archeologiczne wykopaliska nie dostarczyły najmniejszych wskazówek na to, by do jakichkolwiek walk tam kiedykolwiek doszło. Możliwe, że po zburzeniu przez Rzymian muru obronnego, do pojedynczych i krótkich walk doszło, ale to byłoby też wszystko, co na podstawie znalezionych dowodów można twierdzić.

6. Czasami próbuje się okoliczności tego samobójstwa zaciemnić przez określenia w stylu: „zmarli śmiercią bohaterską“ czy „ wybrali śmierć zamiast niewolnictwo“.

7. Postępowanie tych rebeliantów często też przedstawia się jako sytuację bez wyjścia: kapitulacja albo samobójstwo. Umyślnie nie zauważa się, że rzeczywiste bohaterskie postępowanie leżało w tym, by walczyć do samej śmierci, albo, że istniały inne alternatywy, jak próby wyłamania się z oblężenia, czy nawet prowadzenie rozmów w celu przekazania twierdzy, co w rzymskiej historii miało często miejsce.

KONSTRUKCJA KSIAZKI

Pierwsza część tego dzieła nazywa się „The Puzzle and the Background“( Zagadki i ich tło). W niej opisuje Autor swój szok, kiedy odkrył że przez wiele lat wyprowadzano go w pole. Wspomina, jak początkowo jeżył się przeciwko prawdzie, jaki odczuwał gniew i zgorzknienie, oraz jak zażyczył sobie by dojść do całej prawdy. Krótko mówiąc, ten profesor socjologii przeżył to samo co liczni inni myślący ludzie, którzy przez swoje rządy, organizacje, religijne autorytety czy inne głośne kłamstwa zostali oszukani, lecz później przejrzeli ich zamiary. Dążenia Ben-Yehudy by historię Massady i jej mityczne elementy obnażyć, historyczne fakty zrekonstruować i ustalić, dlaczego i z jakich powodów ten mit nabrał takiego znaczenia, są oczywiście o doniosłym znaczeniu w odniesieniu do innych wyobrażeń i mitów, które stoją w Izraelu wysoko w kursie. Nasuwa się nam w tym miejscu pytanie: jakie inne mity w historii żydowskiej, które Izraelici biorą za czystą prawdę, powinny zostać radykalnie zrewidowane ? Według mnie, ogromne znaczenie tej książki polega na tym, że otwiera ona drogę do naukowo- historycznej rozprawy, również u Zydów żyjących w diasporze. Mogło by to prowadzić do przeanalizowania – gdyby zaistniała taka potrzeba – i rewizji dogmatycznych poglądów całego rzędu tematów, mianowicie:

1. Prawa do ziemi w Palestynie

2. Specificzny, jedyny w swoim rodzaju wybór żydowskiego narodu przez Jahwe.

3. Legalnośći powołania państwa Izrael z jego tępą etnocentryczną żydowsko-rasową ideologią..

4. Etniczną czystką kraju, z miejscowych palestyńskich semitów.

Druga część dzieła nazywa się „The Masada Mythical Narrative“ (Mityczny historia Massady), i zajmuje się szczegółowo ruchami młodzieżowymi, żydowskimi organizacjami podziemnymi sprzed 1948 roku, armią izraelską, mediami, turystyką, dziecięcą literaturą i sztuką oraz mitami dnia dzisiejszego. Na stronie 243 podejmuje Autor dyskusję związaną z „Massada-Kompleksem“ jak też z „Syndromem Massady“. Pod pojęciem Kompleksu- Massady należy rozumieć samobójczy Heroizm jako ostatnie wyjście, pewną mentalność-forteczną przeciw wszechobecnym wrogom etc. Doskonały przykład dostarczyła Golda Meir, ówczesna premier Izraela, której minister spraw zagranicznych Richard’a Nixona, William Rogers, zarzucił „Kompeks-Massady“ (str.244). Kompleks ten w rzeczywistości był główną przeszkodą dla osiągnięcia pokoju na Bliskim wschodzie. Określenie „Syndrom-Massady oznacza, że historyczne fakty się moralizuje i wzywa się Izraelitów by wciągnąć swoich wrogów ze sobą i razem zginąć, tak jak uczynił Samson z Filistyńczykami (Sędziów 16,30) zanim zrezygnowali oni ze swojego kraju.

Trzecia część tej książki nosi podtytuł „ Analiza, Dyskusje i Synteza“ Tutaj kładzie Ben-Yehuda nacisk na to, że jeden z tych „ wyjątkowo znaczących elementów mitu, leży w jego symbolicznym, otoczony głębokim szacunkiem, podniecającym wymiarze“ (str.261). Ja sam jestem tego zdania, że zwolennicy Al Qaida bez zastrzeżeń wierzą w mit absolutnej prawdy Islamu i ich osobistego wyboru przez Allaha, wierzą, że gotowi są nieustraszenie, i jak potrzeba, zginąć w męczarniach. Ten Massada-Mit miał do tej pory w Izraelu ten sam efekt, jak długo jednak będzie działać? Ben-Yehuda pisze też, że ten mit wzmagał się w latach 20 ubiegłego wieku, swój punkt szczytowy osiągnął w latach 40-60, od roku 1970 tracił powoli na znaczeniu. Jeżeli mogę sobie znowu pozwolić na osobistą uwagę, wygląda mi, że ten Massada-Mit w ostatnim czasie został usunięty w tło i zastąpiony Mitem „Saddam Hussein jest Hitler“. Ta legenda służy milionom w charakterze moralnej podpory , którzy przez nieustanne walenie w reklamowe bębny, wspierają oś Bush-Sharon-Blair, by mogli ze swoimi armiami napaść na Irak i tego „nowego Hitlera“ sprzątnąć z drogi, który, jak „nasze“ media bez przerwy twierdzą , „zagraża całemu Swiatu“. Robert H. Countess , Ph.D.

1. State University of New York Press, Januar 1993.
2. University of Chicago Press, Neudruck vom September 1987
3. State University of New York Press, April 1990.
4. Random House, New York.

W dalszej części swojej recenzji rozważa Robert H. Countess, czy profesor Ben-Yehuda jest„rewizjonistą“. Ze względu na przypisowaniu temu określeniu, przez nie orientujących się, znamion diabelskich, część końcową jak i podsumowanie nie zamieszczam.

T.v.R